تفصیل موارد استانداردی در طراحی آسانسورهای MRL
پس از افزایش حوادث در اواخر دهه ۱۳۷۰ در ایران، استاندارد ملی درخصوص ایمنی آسانسورها به شماره ۰۱-۶۳۰۳ از سال ۱۳۸۲ در سراسر ایران اجباری گردید. با متداول شدن استفاده از آسانسورهای روملس که ابتدا در پکیج های آسانسور اروپایی و امریکای شمالی رواج داشته منجر بروز مغایرت هایی با استاندارد قبلی گردیده زیرا تعبیه موتورخانه در استاندارد قبل اجباری بوده حال آنکه در آسانسور روملس اجباری نیست. از اینرو استاندارد ملی در سال ۱۳۹۳ ویرایش گردید و الزامات آسانسورهای روملس برای استاندارد سازی و ایمنی مورد تایید قرار گرفت. از سال ۱۳۹۶ به بعد که امکان نصب آسانسورهای روملس با متن جدید استاندارد مقدور گردید رویکرد کارفرمایان به استفاده از این نوع آسانسور افزایش یافت.
آسانسور روملس چیست؟
آسانسور های بدون موتورخانه که به آن روملس یا MRL نیز گفته می شود بدلیل عدم نیاز به فضای موتورخانه، امروزه از استقبال زیادی برخوردار می باشد. علی رغم افزایش تعداد پروژه های روملس ایرادات ساختمانی و نیز طراحی سیستم اضطراری آسانسور باعث گردیده که هزینه های زیادی بابت تاخیر در رفع ایرادات و دوباره کاری در پروژه ها حادث گردد.
مقاله ذیل با هدف کاهش ایرادات متداول در این نوع آسانسور تهیه شده و امید است راهنمایی برای کارفرمایان و نصابان باشد. توصیه می گردد از موارد ذیل چک لیستی تهیه شده تا پس از انجام طراحی و قبل از حضور بازرس موارد عدم انطباق استخراج شده و برطرف گردد. کنترل موارد استانداردی می تواند ضمن کاهش هزینه دوباره کاری و نیز کاهش هزینه بازرسی مجدد در کاهش زمان فرایند اخذ گواهی استاندارد اثری چشم گیر داشته باشد. تفاوت بین طراحی آسانسور MR و MRL را اینجا بخوانید.
جزئیات ساختمانی آسانسور روملس MRL
برخی از الزامات آسانسور های روملس بستگی به شرایط محل نصب آسانسور دارد. مواردی از قبیل محل پارک پلیت، محل تعبیه اجزای چرخشی مانند فلکه موتور، گاورنر و بخش هایی نیز مرتبط با دما، روشنایی و تهویه بوده که بیشتر ساختمانی محسوب شده و در ۷ بند ذیل ارائه می گردد :
- ارتفاع مفید در محل کار و پس از درگیری پارک پلیت حداقل ۸/۱ متر
- ارتفاع آزاد بالای اجزای چرخشی تا سقف حداقل ۳۰ سانتیمتر باشد. درصورتی که ارتفاع یاد شده تامین نگردید باید برای اجزای چرخش حفاظ ایمنی تعبیه گردد.
- چاه آسانسور باید دارای تهویه و دسترسی به هوای آزاد باشد. این نکته از اهمیت بسزایی برخوردار بوده زیرا قبلا سوراخ های سیم بکسل در موتورخانه، شرایط دسترسی فوق را تامین نموده اما بدلیل عدم وجود موتورخانه لازم است شرایط دسترسی جدیدی پیش بینی گردد.
- در شهر های سردسیر و یا گرمسیر احتمال کاهش یا افزایش دما در زمانهایی از سال محتمل می باشد. کارفرما بایستی شرایطی را تامین نموده تا دما از ۴۰ درجه بیشتر نشده و همچنین از ۵ درجه نیز کاهش نیابد از اینرو درصورت عدم امکان کنترل دمای چاه که محل تعبیه موتور می باشد لازم است تجهیزات گرمایشی و سرمایشی مناسب تامین گردد.
- با توجه به اینکه بجای فضای موتورخانه، در آسانسور روملس محل کاری سرویسکار عموما بالای کابین آسانسور (داخل چاه) است لازم است، روشنایی ۲۰۰ لوکس تامین گردد.
- کلید روشنایی داخل و نزدیک ورودی / در ارتفاع مناسب نصب گردد
- تجهیزات برای جابجایی تجهیزات / قلاب فلزی یا تکیه گاه فلزی در بالای چاه تامین گردد.
الزامات طراحی آسانسور
برخی از الزامات و آپشن های آسانسور روملس مربوط به طراحی می باشد از قبیل جانمایی موتور و دسترسی موتور، موارد یاد شده براساس سلیقه و تجربه شرکت های آسانسوری انتخاب شده اما بایستی با الزامات استاندارد مطابقت داشته باشد. موارد یاد شده شامل ۳ بند ذیل می باشند :
- موتور می تواند در بالا، پایین یا وسط چاه تعبیه گردد.
- موتور از زمان درگیری پارک پلیت در دسترس سرویسکار باشد (حداکثر ارتفاع ۵/۱ متر)
- در زمان سرویس و نگهداری می توان از طریق یکی از شش روش، دسترسی موتور تامین گردد
- بالای کابین
- کفی
- بیرون چاه توسط دریچه
- داخل کابین
- محل کار ثابت داخل چاه
- چاله
الزامات تابلو فرمان
همانگونه که گفته شد در آسانسور روملس تابلو فرمان می تواند بصورت ۱۰۰% در خارج چاه تعبیه شده و یا بصورت دو بخشی بوده تا ۸۰% آن داخل چاه و ۲۰% مواردی که در استاندارد قید شده در خارج چاه تعبیه گردد. براساس موقعیت قرار گیری تابلو فرمان لازم است الزامات ذیل که در ۷ بند ارائه شده رعایت گردد :
- ارتفاع مفید روبروی تابلو فرمان حداقل ۸/۱ متر باشد
- عمق فضای آزاد روبروی تابلو فرمان حداقل ۷۰ سانتیمتر باشد
- عرض فضای آزاد روبروی تابلو فرمان حداقل ۵۰ سانتیمتر و یا به اندازه عرض تابلو هر کدام بیشتر باشد
- روشنایی محل تعبیه تابلو فرمان حداقل ۵۰ لوکس باشد.
- فضا های کاری و بازرسی در بالای کابین مستطیلی حداقل به عرض ۵۰ سانتیمتر و طول ۶۰ سانتیمتر باشد
- تابلو فرمان و تابلو برق تنها در دسترس افراد مجاز باشد
- تابلو فرمان به طرف داخل چاه باز نشده، بدون کلید بسته شده اما باز شدن آن فقط توسط کلید مقدور باشد.
الزامات آسانسورهای بدون موتورخانه MRL
بجز موارد ساختمانی، طراحی و جانمایی تابلو فرمان، بخش هایی اختصاصا مربوط به ایمنی در این نوع آسانسورها بوده که لازم است تامین آن از شرکت آسانسور مطالبه گردد. همانگونه که گفته شد با تبدیل آسانسور از نوع موتورخانه دار به بدون موتورخانه، زمان حضور سرویسکار در بالای کابین ۶۰% افزایش می یابد از اینرو احتمال گیرکردن سرویسکار در بالای کابین بدلیل خرابی موتور، درایو و یا اجزای برقی بیشتر می گردد. لذا تعبیه دریچه خروج اضطراری الزامی است. لازم به ذکر است اغلب شرکت ها از دریچه خروج مجازی بالای کابین و توسط درب طبقه استفاده نموده اما اگر لازم است دریچه خروج اضطراری تعبیه شود بایستی موارد پیش از طراحی با کارفرما مطرح شده و امکان تعبیه و تامین شرایط استانداردی پیش از اجرای آسانسور بررسی و نهایی گردد.
- نصب پارک پلیت الزامی است.
- تعبیه میکروسوئیچ برای تشخیص درگیری پارک پلیت الزامی است.
- پس از درگیری پارک پلیت امکان دسترسی به دریچه خروج اضطراری تامین شده باشد. دریچه یاد شده می تواند بصورت فیزیکی یا مجازی (از طریق بازشوی درب طبقه) تامین گردد. ابعاد دریچه حداقل ۶۰ در ۶۰ سانتیمتر بوده از بیرون با کلید باز شده و از داخل بدون کلید، همچنین دارای مکانیزم ایمنی بوده تا در صورت باز بودن از حرکت کابین جلوگیری نماید. درصورتی که فاصله کابین تا دریچه خروج اضطراری بیش از ۵۰ سانتیمتر فاصله افقی داشته باشد لازم است نردبان مناسب و ایمن تعبیه گردد.
- استپ قارچی در مجاورت موتور تعبیه گردد.
- تحریک گاورنر می تواند دستی یا برقی از طریق تابلو فرمان بوده اما در زمان حضور بر روی کابین نباید آزمون انجام گردد.
- آزمون های ذیل بایستی از خارج چاه انجام گردد.
- آزمون دینامیکی ترمز
- آزمون دینامیکی کشش / تراکشن
- آزمون دینامیکی محافظت در برابر ازدیاد سرعت هنگام صعود
- آزمون دینامیکی ضربه‌گیر
- آزمون دینامیکی پاراشوت
- عملیات نجات اضطراری
الزامات نجات مسافر محبوس در آسانسور روملس MRL
با توجه به اینکه در آسانسور بدون موتورخانه در زمان گیرکردن مسافر، (برخلاف آسانسور موتورخانه دار) دسترسی و امکان مشاهده موتور بدلیل قرارگیری در انتهای چاه آسانسور مقدور نمی باشد لذا نحوه نجات مسافر محبوس نیز کاملا با نوع موتورخانه دار متفاوت بوده که شامل موارد ذیل می باشد.
- رسیدن کابین به تراز طبقه باید توسط علامت مشخص گردد.
- باز کردن ترمز موتور باید از بیرون چاه انجام گردد.
- مکانیزمی برای اطلاع از رسیدن کابین به منطقه بازشو تعبیه گردد
- جهت حرکت کابین باید مشخص باشد
- محدوده سرعت کابین باید مشخص گردد
- امکان ارتباط با داخل کابین از طریق تابلو فرمان مقدور باشد
- آزاد شدن ترمز برای نجات اضطراری می تواند دستی و یا برقی از طریق تابلو فرمان باشد.
- استفاده از هندویل برای موتور مجاز نمی باشد
