تفاوت بین طراحی آسانسور MR و MRL

بیشترین آسانسور نصب شده تا به امروز از نوع طراحی معمول اصطلاحا traditional می باشد. در این نوع طراحی که به آن موتورخانه دار یا دارای ماشین روم Machine room نیز گفته شده با مخفف MR نمایش می دهند. در این نوع طراحی موتور عموما در بالای چاه تعبیه شده، ۴ عدد سوراخ برای عبور سیم بکسل های کابین، وزنه تعادل و گاورنر باید تعبیه شده که عملا تهویه چاه نیز از طریق بازشوهای یاد شده انجام می پذیرد.

شرایط موتورخانه طبق مقررات ملی ساختمان

موتورخانه می تواند برای یک یا گروهی از آسانسورها استفاده گردد. طبق مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان لازم است درب ورودی، راهرو و محل کار حداقل ۲ متر ارتفاع آزاد داشته و مانعی برای تامین ارتفاع یاد شده در سقف نباشد. فاصله آزاد از اجزای چرخشی متحرک حداقل ۵۰ سانتیمتر و برای اجزای ثابت ۴۰ سانتیمتر بایستی در نظر گرفته شود. تابلو فرمان آسانسور که وظیفه اصلی هدایت، ایمنی و کنترل موتور را به عهده داشته و لازم است داخل موتورخانه و در ارتفاع مناسب از کف برای سهولت کارکرد سرویسکار نصب می گردد.

فضای آزاد روبروی تابلو فرمان حداقل بایستی ۷۰ سانتیمتر بوده همچنین درصورتی که اختلاف کف بیش از ۵۰ سانتیمتر باشد باید نردبان نصب شده و برای جلوگیری از سقوط باید حفاظ ایمنی تعبیه گردد.

تفاوت بین طراحی آسانسور MR و MRL

نکات مهم در موتورخانه

همانگونه که گفته شد موتورخانه باید حداقل الزامات تعیین شده را داشته باشد. موتورخانه محلی برای تعبیه موتور، گاورنر، تابلو فرمان، تابلو برق، کابلهای ارتباطی و . . . است. موتورخانه علاوه بر اینکه منجر به تهویه چاه آسانسور می گردد خود نیز باید بصورت موثر و مستقیم به هوای بیرون دسترسی داشته از اینرو نصب فن تهویه برای آن الزامی است.

برای عدم دسترسی افراد متفرقه، با هدف خرابکاری و نیز عدم دسترسی کودکان بدلیل عدم آشنایی با خطرات لازم است موتورخانه در دسترس افراد محدودی باشد از اینرو تعبیه درب با قفل مناسب الزامی است. قفل یاد شده باید از بیرون با کلید و از داخل بدون کلید باز شود. با توجه به اینکه موتورخانه محل کار می باشد بایستی روشنایی آن بگونه ای بوده که در محل های کاری حداقل ۲۰۰ لوکس بر روی کف تامین گردد. همچین کلیه مسیرهای حرکت و دسترسی نیز بایستی حداقل دارای ۵۰ لوکس روشنایی باشد. با توجه به احتمال خرابی تابلو فرمان و یا موتور لازم است قلابی در سقف با حداقل تحمل ۱۵۰۰ کیلوگرم تعبیه شده تا در زمان تعمیر بتوان از طریق تعلیق قطعات نسبت به خروج آن از موتورخانه اقدام نمود.

آسانسور بدون موتورخانه  یا MRL چیست؟

در ابتدای دهه ۱۹۹۰ با توجه به فراگیر شدن موتورهای گیرلس نوع جدید از آسانسورها در اروپا و امریکای جنوبی متداول گردید که آنرا MRL یا بدون موتورخانه نامیدند. در این نوع از طراحی آسانسور، فضای اضافی برای تعبیه موتور استفاده نشده لذا موتورخانه وجود خارجی ندارد. موتور در داخل چاه (عموما در بالای چاه) تعبیه می گردد.

در برخی از مستندات آسانسور یاد شده را روملس نیز نامند. سرویسکار برای دسترسی به موتور از سقف کابین استفاده می نماید. با توجه به اینکه کلیه موارد تعمیر و بازدید از طریق سقف کابین انجام می گردد، برخی از آزمونها می تواند منجر به سقوط کابین شده و یا با حرکت کابین به سمت بالا باعث گیرافتادن سرویسکار بین سقف چاه و کابین گردد. از اینرو طبق استاندارد برای تامین ایمنی سرویسکار برخی از اجزای تابلو فرمان که مرتبط با آزمون های خاص است باید در خارج از چاه تعبیه گردد. از اینرو در برخی از طراحی ها بخصوص پکیج ها ۸۰ درصد قطعات تابلو فرمان داخل چاه تعبیه شده و فقط ۲۰% مرتبط با ایمنی در طبقه نصب شده و در برخی از طراحی ها که در ایران بسیار متداول است تمام قطعات تابلو فرمان در خارج چاه نصب می گردد.

آسانسور روملس چه مزیتی دارد؟

آیا روملس برای طراح/کارفرمای ساختمانی مزیت دارد؟ مسلما فضای بالای چاه اشغال نشده و می توان از آن در متراژ واحد بالایی استفاده نمود پس اولین مزیت افزایش سود ناشی از فروش است. دومین مزیت امکان استفاده از سقف بصورت روف گاردن (بام سبز) می باشد. از مزیت های آسانسور های بدون موتورخانه می توان به اولویت آن برای بکارگیری در حریم آثار باستانی و همچنین بازسازی آسانسورهای ساختمانهای قدیمی موتورخانه آنها با ابعاد اعلام شده مغایرت دارد اشاره نمود.

آسانسور روملس چه معایبی دارد؟

در آسانسور روملس حتما باید از موتور گیرلس استفاده نمود. هزینه تامین این نوع موتور حداقل دو برابر موتور گیربکس دار بوده لذا برای ساختمانهای مسکونی که برای آسانسور بودجه محدودی در نظر گرفته اند مناسب نمی باشد. طبق مقررات ملی ساختمان برای سرعت های بیش از ۵/۲ متر بر ثانیه نیز حتما باید از آسانسور موتورخانه دار استفاده نمود.

اما نکته ای که باید در نظر داشت این است، با وجودی که این نوع آسانسور از نظر ایمنی درصورت رعایت بندهای استاندارد مورد تایید اداره استاندارد می باشد اما در یک بازه ۳۰ ساله بهره برداری میزان حضور سرویسکار در بالای کابین آسانسور در یک آسانسور روملس در بالای کابین متوسط ۹۰۰ ساعت بوده اما در آسانسور موتورخانه دار ۳۶۰ ساعت می باشد از اینرو توصیه می گردد بجز در موارد خاص و بهره برداری از خدمات شرکت های معتبر در باقی موارد حتی المقدور آسانسور از نوع موتورخانه دار باشد.

تفاوت مهم در اجزای آسانسور روملس

یکی از دلایلی که بر لزوم اجرای آسانسور روملس توسط شرکت های معتبر آسانسوری با سابقه کار مکفی در زمینه روملس تاکید می گردد شامل موارد ذیل می باشد:

۱- اهمیت پایه موتور آسانسور

متاسفانه یکی از مواردی که در نصب آسانسورها در ایران به کرات مشاهده می گردد، عدم اهمیت به کیفیت پایه موتور می باشد. در قدیم و سیستم های ساده ۱ به ۱، از فلکه های بزرگ برای موتور استفاده شده و بدلیل عدم نیاز به فلکه اضافی در موتورخانه پایه بتنی نیز استفاده می گردید.

بعدها با کاهش قطر فلکه موتور برای تعبیه سیم بکسل در آکس کابین، فلکه های هرزگرد در موتورخانه افزوده شد. تعبیه فلکه یاد شده در پایه بتنی مقدور نبوده از اینرو از آهن در ساخت پایه موتور استفاده گردید. متاسفانه برخی از نصابان اقدام از پروفیل های ساختمانی برای پایه موتور استفاده نموده و عملیات برش آنرا با هوابرش در محل پروژه انجام می دهند.

یکی از نکات مهم نصب آسانسور ایجاد سوراخهای مناسب برای پایه موتور بوده که با توجه به عدم تامین امکانات مناسب در موتورخانه سوراخها با هوا برش ایجاد شده همین موضوع منجر به بروز حادثه سقوط موتور مشکل در پایه موتور بخصوص سوراخکاری آن گردیده است. از اینرو درصورتی که نصب آسانسورهای روملس نیز به نصابانی با مهارت کم سپرده گردد برای کاهش هزینه از روش های سنتی استفاده نموده و سقوط موتور در آسانسور روملس مرگبار خواهد بود.

۲- اهمیت نصب صحیح پارک پلیت و بکارگیری آن

نکته دوم که قبلا اشاره خلاصه ای به آن گردید، درخصوص حرکت ناخواسته کابین می باشد. باتوجه به اینکه زمان حضور سرویسکار در بالای کابین در روملس ۶۰ درصد بیشتر از موتورخانه دار است، هر گونه اقدام اصلاحی بر روی موتور، کشش سیم بکسل، گاورنر و . . . می تواند منجر به حرکت ناخواسته کابین گردیده و مستقیما منجر به حادثه برای سرویسکار گردد. از اینرو در آسانسور بدون موتورخانه از تجهیزی به نام پارک پلیت استفاده نموده تا از طریق قفل مکانیکی از حرکت اضافی کابین در زمان سرویس موتور و اجزای تعلیق جلوگیری نماید. بدیهی است در بازه ۳۰ ساله سرویس و نگهداری اگر مدیریت ساختمان از فرد کم تجربه برای صرفه جویی هزینه ها استفاده نماید، خطر عدم آشنایی به موارد ایمنی در آسانسور روملس بیشتر می گردد.