آسانسور چیست؟
آسانسور با بازکردن راه به سوی طبقات بالاتر ساختمان‌ها، نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد جغرافیای شهری مشخص بسیاری از شهرهای مدرن، به‌ویژه در ایالات متحده، ایفا کرد؛ این نشان می‌دهد که آسانسورها نقشی ضروری در توسعه شهرها در آینده ایفا کنند. همچنین آسانسورها از جهات گوناگون به انسان‌ها کمک کرده‌اند؛ از نظر سلامتی، تسریع زمان و توسعه شهرها نمی‌توان نقش آنها را در دنیای امروز نادیده گرفت. به همین دلیل در این مطلب تلاش کرده‌ایم اطلاعات جامعی را در زمینه بالابر ارائه کنیم.
آسانسور چیست؟
آسانسور که به آن بالابر نیز می‌گویند، ماشین متحرکی است که در یک محور عمودی حرکت می‌کند تا افراد یا باری را بین طبقات یک ساختمان جابجا کند. اکثر آسانسورهای مدرن توسط موتورهای الکتریکی و با کمک وزنه تعادل و سیستم کابل و قرقره‌ها به حرکت در می‌آیند. آسانسورها جزء استاندارد هر ساختمان بلند تجاری یا مسکونی هستند و افراد برای جابجا شدن در کابین آسانسور قرار می‌گیرند. بالابرها به خودی خود وسیله ساده‌ای هستند و سیستم اصلی آن درطی ۵۰ سال اخیر تغییر عمده‌ای نکرده است. برای انتخاب نوع آسانسور، باید ویژگی‌های یک ساختمان در نظر گرفته شود تا بر اساس آنها بالابر مناسب انتخاب شود. این عوامل عبارتند از: ارتفاع ساختمان، تعداد افرادی که به هر طبقه سفر می‌کنند و دوره های انتظار.
تاریخچه آسانسور پکیج آسانسور
از ابتدای حضور بشریت در کره زمین، انسان ها به دنبال راهی برای حمل و نقل عمودی آسانتر بار و مسافر به طبقات مختلف بودند. در حقیقت اولین آسانسورهای آنهایی بودند که برای حمل کالا به بالا و پایین استفاده می‌شدند. تاریخچه آسانسور از چند صد سال قبل از میلاد مسیح آغاز می‌شود. اولین بالابرها در قرن سوم قبل از میلاد مسیح توسط نیروی انسان و حیوان یا گاهی اوقات مکانیزم‌های آبی به حرکت در‌می‌آمدند.
اولین پکیج آسانسور شکل مدرن در طول دهه ۱۸۰۰ ساخته شد. این آسانسورها ابتدا با نیروی بخار و بعدها با استفاده از نیروی هیدرولیکی کار می‌کردند و برای انتقال مواد خام در کارخانه‌ها، انبارها و معادن استفاده می‌شدند. آسانسورهای هیدرولیک اغلب در کارخانه‌های اروپایی استفاده می شد.
در سال ۱۸۵۲، الیشا گریوز اوتیس (Elisha Graves Otis) اولین ابزار ایمنی را برای آسانسورها معرفی کرد. اوتیس شرکتی را برای تولید پکیج آسانسور تاسیس کرد صنعت آسانسور را در دست گرفت. امروزه کارخانه آسانسور اوتیس بزرگترین تولید کننده سیستم‌های حمل و نقل عمودی در جهان است.
اولین بالابر الکتریکی توسط مخترع آلمانی ارنست ورنر فون زیمنس ( Wener Von Siemens ) در سال ۱۸۸۰ ساخته شد. در سال ۱۸۸۹، اولین آسانسور الکتریکی با موفقیت تجاری نصب شد. در سال ۱۸۸۷، یک آسانسور الکتریکی با درب‌های اتوماتیک ثبت اختراع شد. این اختراع باعث ایمن‌تر شدن پکیج آسانسورها شد.
در طول جنگ جهانی دوم، تغییرات زیادی در طراحی و نصب آسانسور با پیشرفت های بزرگ در سیستم‌های الکترونیکی رخ داد. امروزه ساختمان‌های تجاری مدرن معمولا دارای آسانسورهای متعدد با سیستم کنترل یکپارچه هستند.
انواع آسانسور از گذشته تا به امروز
آسانسور هیدرولیک
این نوع بالابر یک پیستون در پایین آسانسور دارد که آسانسور را به سمت بالا هل می‌دهد. اینکار زمانی اتفاق می‌افتد که موتور الکتریکی روغن یا مایع هیدرولیک دیگری را وارد پیستون می‌کند. برای اینکه آسانسور پایین بیاید، یک سوپاپ سیال را از پیستون آزاد می‌کند. بالابرهای هیدرولیک برای ساختمان‌های کم ارتفاع (دو تا هشتت طبقه) استفاده می‌شوند و با حداکثر سرعت ۲۰۰ فوت در دقیقه حرکت می‌کنند. موتور آسانسورهای هیدرولیک در پایین‌ترین سطح در مجاورت چاه آسانسور قرار دارد.
بهتر است بدانید که آسانسورهایی که فاقد گیربکس و یا به اصطلاح می باشند، آسانسورهایی هستند که از موتوری بدون گیربکس برخوردار هستند. این نوع آسانسور ها دور فلکی کششی آنها از طریق اینورتر یا درایو کنترل سرعت، کنترل می شوند. موتور های موجود در آسانسور اغلب از آهن ربای دائم برخوردار هستند که موجب می شوند راندمان بیشتر شود.
آسانسور دنده‌ای و بدون دنده یا گیرلس
این نوع آسانسور در سه دسته‌بندی قرار می‌گیرد:
آسانسور کششی: این آسانسور دارای طناب هایی است که از روی یک چرخ متصل به موتور الکتریکی که در بالای شفت قرار دارد، عبور می‌کند. وظیفه اصلی طناب‌ها بالا و پایین بردن کابین آسانسور است. از این نوع بالابر می‌توان برای ساختمان‌هایی با ارتفاع متوسط و بلند استفاده کرد. بالابر کششی بسیار سریعتر از آسانسورهای هیدرولیک حرکت می‌کند.
آسانسور دنده‌ای کششی: آسانسور دنده ای موتوری دارد که یک گیربکس به آن متصل است. وظیفه اصلی گیربکس تامین نیروی چرخی است که طناب ها را به حرکت در می‌آورد. این نوع آسانسور می‌تواند تا سرعت ۵۰۰ فوت در دقیقه حرکت کند و حداکثر مسافتی که می تواند طی کند ۲۵۰ فوت است.
آسانسور کششی گیرلس: آسانسورهای گیرلس دنده ای برای تنظیم سرعت ندارند. به همین دلیل این بالابرها می‌توانند با سرعت ۲۰۰۰ فوت در دقیقه حرکت کنند. این نوع آسانسورها مناسب ساختمان‌های خیلی بلند و آسمان خراش‌ها هستند.
بالابرهای وکیومی
آسانسورهای وکیوم که در سال ۲۰۰۵ به بازار عرضه شدند و از هیچ کابل یا سیستم قرقره ای برای کار استفاده نمی‌کنند. این آسانسورهای هوا محور بر اساس قوانین طبیعی فیزیک کار می‌کنند. این سیستم بالابر که با مواد پلی کربنات و آلومینیوم ساخته شده است، و کابین آن اساسا یک لوله در فضای خلاء مهر و موم شده است. هوای زیر و بالای کابین آسانسور چیزی است که موجب حرکت آسانسور به بالا و پایین می‌شود. تفاوت عملکرد آسانسور دوقلو و معمولی را اینجا بخوانید.
بالابر بدون اتاق ماشین (MRL)
اکثر آسانسورها یک اتاق ماشین در بالای چاه آسانسور دارند. این نوع آسانسور دارای ماشینی است که در فضای سرپوشیده تعبیه شده است و هر زمان که نیاز به تعمیر و نگهداری باشد، فقط از بالای کابین آسانسور قابل دسترسی است. این نوع آسانسور می‌تواند مسافت ۲۵۰ فوتی را با سرعت ۵۰۰ فوت در دقیقه طی کند.
آسانسورهای MRL در ساختمان‌های متوسط کاربرد دارد، زیرا در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌کنند و به فضای کمتری در ساخت نیاز دارند.
تفاوت موتورهای گیرلس و موتورهای گیربکس دار آسانسور
اولین تفاوتی که ممکن است بین آسانسور با آسانسور موتورهای گیربکس دار وجود داشته باشد؛ این است که در آسانسور های به خاطر نبود گیربکس، از تکان و لرزش کمتری برخوردار هستند. علاوه بر این مورد موتورهای احتیاجی به روغن کاری ندارند. در صورتی که اگر موتور های گیربکس به موقع روغن کاری نشوند ممکن است آسیب وارد کنند و موجب خرابی آسانسور شوند.
دور موتور آسانسور ۱۵۰ دور در دقیقه می باشد؛ در صورتی که دور موتور گیربکس ها ۱۵۰۰ دور در دقیقه می باشند. به همین خاطر سر و صدای مربوط به بسیار کمتر از موتور های گیربکس می باشند. علاوه بر این مورد اگر از موتور های گیربکس دار برای ساختمان های پر رفت و آمد استفاده شود می توانند خیلی زود داغ کنند. این امر موجب می شود که سنسور دما حساس تر شود و موتور نیز برای خنک شدن خود به خود خاموش شود و در نتیجه آسانسور برای مدتی متوقف می شود. بهتر است بدانید که دمای موتور های گیرلس بالا نمیرود و برای ساختمان های پر رفت و آمد مناسب تر می باشند.
علاوه بر این مورد بهتر است بدانید که موتور های گیربکس دار برای شروع به کار خود، به نیرویی دو سه برابر بیشتر از نیروی مصرفی موتور های نیاز دارند. از لحاظ راندمان و بازدهی نیز موتور های از ۹۸ درصد بازدهی و موتور های گیربکس دار از ۵۰ درصد بازدهی برخوردار هستند. این مورد نشان می دهد که آسانسور گیربکس دار نسبت به آسانسور انرژی بیشتری مصرف می کند.وزن و حجم موتورهای بسیار کمتر از وزن موتورهای گیربکس دار می باشد. همین امر موجب شده است که آن ها را به راحتی در آسانسور هایی که موتورخانه ندارند، نصب کرد.
قدمت آسانسور ها حدود ۱۵۰ سال می باشد و هر روز درحال گسترش هستند. استفاده از این سیستم برای رفت و آمد هر روز بیشتر می شود و امروزه به جزءی جدا ناپذیر در ساخت و ساز ساختمانی تبدیل شده است. به همین خاطر داشتن اطلاعات لازم درباره ی انواع آنها، کارایی های آنها و همین طور مشخصات آنها امری مهم می باشد. در راستای همین موضوع ما تصمیم داریم در این مطلب شما را با یکی از انواع آسانسور ها یعنی آسانسور آشنا کنیم و توضیحاتی درباره ی آن به شما ارائه دهیم.
معمولا در آسانسور برای کنترل شتاب منحنی مثبت و منفی از موتور های DC استفاده می شود. اما در عصر امروز به دلیل پیشرفت تکنولوژی در ساخت مگنت های الکترونیک قدرت و دائمی از موتور های AC استفاده می شود.
آسانسورهای امروزی و قطعات آن
به طور کلی آسانسورها دارای این قطعات هستند:
- کابین: کابین آسانسور اصلی‌ترین قسمت آسانسور است.
- کابل: از کابل برای ساپورت از ماشین و کشیدن بالابر ماشین استفاده می‌شود. معمولا تعداد لایه‌های کابل به بار و سرعت بستگی دارد.
- موتور آسانسور: موتور آسانسورها متنوع است که دو نوع مهم آن موتور دنده‌ای و موتور گیرلس یا بدون دنده است.
- تابلو فرمان آسانسور: تابلو فرمان آسانسور سیستمی برای کنترل دستی یا اتوماتیک بالابرها است. یکی از وظایف تابلو فرمان کنترل سرعت موتور آسانسور و کنترل جهت آن است؛ همچنین این قطعه درخواست‌ها از کابین و طبقات را پردازش و اجرا می‌کند. تابلو فرمان همچنین سایر تجهیزات الکتریکی را کنترل می‌کند. از دیگر وظایف تابلو فرمان می‌توان به حفاظت الکتریکی از تجهیزات و تشخیص لحظه‌به‌لحظه‌ی موقعیت کابین است.
- ریل آسانسور: استیل T شکل یا شکل فولادی که به صورت عمودی در راه آسانسور نصب می‌شود وظیفه هدایت مسیر حرکت کابین آسانسور و وزنه های تعادل آسانسور را بر عهده دارد.
- ترمز اطمینان: در صورت قطع شدن کابل، ترمز اطمینان از سقوط آسانسور جلوگیری می‌کند.
- درب آسانسور: درب‌های آسانسور برای ورود و خروج در نظر گرفته شده است. درب آسانسور دو نوع است: درب‌های دستی و درب‌های اتوماتیک.
سخن آخر
آسانسور مدرن و پله برقی یکی از مهم ترین اختراعات است که چشم‌انداز شهری و معماری را تغییر داد. به طور کلی می‌توان گفت که بالابر وسیله حمل و نقلی است که کیفیت زندگی روزمره ما را بهبود می‌بخشد و زندگی ما را آسان می کند. در سراسر جهان، میلیون ها نفر به طور متوسط چهار بار در روز از آسانسور استفاده می‌کنند؛ در مجموع به بیش از ۳۲۵ میلیون سفر آسانسور در روز رخ می‌دهد و این نشان‌گر نقش قابل توجه بالابر در زندگی امروز ماست.
