نکات آماده سازی چاهک و چاه آسانسور برای کارفرمایان و مجریان

یکی از مهمترین مواردی که در آسانسور باید توسط کارفرما، طراح و پیمانکار ابنیه برای ساخت آسانسور تامین گردد چاه آسانسور می باشد. چاه آسانسور شامل سه بخش بالاسری، تراول و چاهک می باشد که تعریف هر یک در ذیل اشاره شده است.

اصطلاحات مهم

تعریف چاه آسانسور : فضایی که کابین آسانسور و وزنه تعادل در آن حرکت می کنند را چاه آسانسور نامند.

تعریف چاله آسانسور : از کف اولین توقف آسانسور تا کف چاه را چاله یا چاهک نامند. ارتفاع یاد شده برای سهولت بهتر است ۸/۱ متر فرض گردد. شایان ذکر است امکان نصب آسانسور در چاهک با ارتفاع کمتر منوط به مشاوره با شرکت آسانسوری بوده زیرا نهایتا پایان کار ساختمان وابسته به اخذ گواهی ایمنی می باشد. همچنین در سرعت های زیاد که مربوط به ساختمانهای مرتفع بوده ارتفاع مورد نیاز بیشتر خواهد بود.

تعریف تراول : به فاصله عمودی بین کف اولین توقف تا کف آخرین توقف را تراول یا طول مسیر حرکت گویند.

تعریف اورهد : اورهد یا بالاسری به فاصله عمودی بین کف آخرین توقف تا سقف چاه را گویند. این ارتفاع بهتر است ۸/۳ متر در نظر گرفته شده و در شرایط خاص و در سرعت های زیاد می تواند بیشتر از مقدار یاد شده نیاز بوده که در موارد یاد شده شرکت آسانسوری بعد از بررسی چاه و یا نقشه موارد مورد نیاز را باید به کارفرما اعلام نماید.

ابعاد چاه آسانسور

ابعاد چاه باید متناسب با ظرفیت کابین، نوع درب و سرعت آسانسور باشد. قبل از انتخاب آسانسور باید با عوامل موثر بر تعداد، سرعت و ظرفیت آن بررسی نمود. سرعت آسانسور می تواند از ۱/۰ متر بر ثانیه شروع و تا ۱۸ متر بر ثانیه نیز برسد (در ایران پرسرعت ترین آسانسور مربوط به برج میلاد با ۷ متر بر ثانیه می باشد.) تعداد آسانسور وابسته به ترافیک استفاده از آسانسور را دارد. لازم است طراح ساختمان کاربری هر یک از طبقات را به تفکیک به شرکت های معتبر آسانسوری ارائه نموده تا پس از آنالیز ترافیک تعداد مورد نیاز برآورد گردد. نکات آماده سازی چاهک را اینجا بخوانید.

متاسفانه در اغلب ساختمانهای در حال بهره برداری شکایت ساکنین و استفاده کنندگان از طولانی بودن زمان انتظار به کرات مشاهده می شود. ظرفیت کابین نیز که براساس مساحت آن بدست می آید نیز وابسته به کاربری و آنالیز ترافیک دارد. کابین در یک خانه تریبلکس می تواند یک نفره نیز باشد اما اگر در ساختمانهایی با ارتفاع بیش از ۷ متر از کف خیابان باشد باید حداقل ۸ نفره بوده و ابعاد آن بگونه ای باشد که ویلچر در آن تعبیه گردد. متاسفانه این قاعده ساده در اغلب پروژه های ساختمانی رعایت نمی گردد.

نکات مهم در چاه آسانسور

درصورتی که دیواره چاه بتنی باشد صفحات آهنی یا آهنکشی برای تحمل بار وارده باید اجرا گردد. نیروهای وارده به دیواره چاه باید از شرکت آسانسوری اخذ و در طراحی سازه آهنی یا صفحات تعبیه شده اعمال گردد. استفاده از صفحات آهنی که به وسیله تفنگ های چاشنی دار در بتن کار گذاشته شده بر روی اجزایی که عملکرد کششی دارند؛ مجاز نمی باشد.

دیواره و سقف چاه باید از مصالح مقاوم در برابر حریق  (با قابلیت بیش از یک ساعت) ساخته شده و در اثر حرارت گاز و دود مسموم کننده یا خطرناک متصاعد نکند. استفاده از هر نوع متریالی که تولید گرد و غبار نماید ممنوع است. این امر بدلیل وجود میکروسوئیچ و کنتاکت در اجزای کابین و درب طبقه بوده که در اثر گرد و غبار می تواند در عملکرد آنها موثر باشد. بهترین متریال پیشنهادی که اقتصادی نیز بوده استفاده از سیمان کاری لیسه ای می باشد.

درب طبقه می تواند در داخل طبقه و یا در داخل چاه نصب شود. درصورتی که درب داخل چاه باشد بایستی برجستگی با صفحه ای صاف که در پایین دارای زاویه ۶۰ درجه مطابق شکل است پوشانده شود تا از ریزش گرد و خاک و آوار ساختمانی در اثر حرکت درب جلوگیری گردد. وزنه تعادل و کابین باید در یک چاه بوده و امکان انتقال یک یا چند وزنه تعادل به چاه سایر آسانسورها و یا داکت های مجزا ممنوع می باشد. درصورتی که چاه آسانسور مشترک باشد و باید بصورت ایمن از هم مجزا باشد. با توجه به وجود مغایرت بین مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان و استاندارد ملی ایران، رعایت الزامات هر یک به زمان اخذ پروانه ساختمان وابسته بوده از اینرو توصیه می گردد قبل از اجرای دیواره جدا کننده یا فنس آخرین الزامات برای جلوگیری از دوباره کاری استعلام گردد.

وجود هر گونه درب، دریچه و . . . در داخل چاه آسانسور بجز مواردی که برای بازرسی و بازدید یا خروج اضطراری از طرف شرکت آسانسوری نیاز باشد ممنوع می باشد. درب هایی که برای عملکرد آسانسور هستند نیز نباید در مسیر حرکت وزنه تعادل باشند. کلیه درب ها و دریچه ها پتانسیل سقوط افراد را داشته و نیز می تواند منجر به قطع اعضا و حادثه مرگبار در اثر برخورد گردد. لذا لازم است کلیه درب ها دارای قفل کلید دار بوده اما از داخل چاه بدون کلید باز شوند. همچنین لازم است مکانیزم های ایمنی برای درب ها و دریچه ها نصب شده تا درصورت باز شدن آن از حرکت کابین جلوگیری گردد.

الزامات جلوگیری از نفوذ آب به چاه

هر گونه ورود آب به داخل چاه آسانسور می تواند منجر به برق گرفتگی و نیز اخلال در عملکرد ایمن آسانسور گردد. این امر بدلیل بروز حادثه در ایران از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. شهرهای ساحلی و نیز حتی شهر تهران که در قدیم دارای قنات و چشمه بوده پتانسیل نفوذ آب به چاه در آنها زیاد می باشد. وظیفه آب بندی چاه آسانسور با کارفرما بوده و لازم است براساس نوع خاک، شرایط نفوذ، اقدام لازم انجام پذیرد. همچین در زمان شستشوی کف نیز احتمال جمع شدن آب در داخل چاله وجود داشته لذا توصیه می گردد در اجرای کف طبقات تمهیدات لازم پیش بینی گردد.

الزامات برقی چاه آسانسور

تامین روشنایی چاه آسانسور از طریق تعبیه لامپ مناسب و ایمن به همراه کلید قطع و وصل که امکان کارکرد از بالای چاه و پایین چاه را داشته باشد الزامی و به عهده کارفرماست. لازم به ذکر است درخصوص میزان روشنایی مناسب چاه بین مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان و استاندارد ملی ایران مغایرت بوده و رعایت الزامات هر یک به زمان اخذ پروانه ساختمان وابسته است. از اینرو قبل از اجرای روشنایی از شرکت آسانسوری معتبر آخرین الزامات مرتبط با روشنایی چاه را استعلام نمایید. همچنین لازم به ذکر است منبع تغذیه روشنایی و برق سرویسکار در چاه و موتورخانه آسانسور باید با برق تغذیه آسانسور کاملا مستقل باشد. این امر بدلیل امکان قطع کامل برق آسانسور و انجام سرویس ایمن و با روشنایی و برق مناسب در زمان خرابی آسانسور می باشد.

آیا می توان از چاه آسانسور برای انتقال تاسیسات استفاده نمود؟

نشت آب، فاضلاب، گاز، اتصال برق و حتی تاثیر نویز حاصل از عبور کابلها که هر یک به تنهایی می تواند حرکت ایمن آسانسور را مختل نماید. از اینرو عبور هر گونه لوله، کابل، سیم و . . . برای تجهیزاتی بجز آسانسور اکیدا ممنوع می باشد.

اجزایی که در چاله نصب می شوند

اجزایی که در چاله نصب می شوند عبارتند از : کلید روشنایی چاه آسانسور، استپ قارچی، پایه ضربه گیر، ضربه گیر، روغن جمع کن، ریل راهنما، نردبان (در شرایط خاص)

نکات مهم درخصوص چاله آسانسور

لازم است برای ایجاد مقاومت کافی در زیر ضربه گیرهای پایه مناسب فلزی یا بتنی ایجاد نمود. از اینرو محل اثر و ارتفاع سکوی لازم را از شرکت آسانسوری استعلام نمایید. سکوی ضربه گیر آسانسور طبق استاندارد باید حداقل ۵۰ سانتیمتر باشد این امر برای ایجاد محلی برای پناه سرویسکار در اثر حرکت اضافی یا سقوط کابین می باشد.