سیستم ترمز آسانسور چیست و چگونه کار میکند؟
سیستم ترمز آسانسور همان تجهیزاتی است که آسانسور را به مکانی امن و قابل اطمینان برای رفت و آمد بدل میکند. آسانسورها دو نوع ترمز دارند یکی توقف کابین در طبقات را میسر میکند و دیگری در مواقع اضطراری فعال میشود. عملکرد این سیستم پیچیدگی خاص خود را دارد و طی مراحل خاصی با درگیر کردن قطعات موتور و اجزای دیگر کار میکند. با ما همراه باشید تا در ادامه انواع ترمز آسانسور و نحوه عملکرد آن را مورد بررسی قرار دهیم.
سیستم ترمز آسانسور چیست؟
سیستم ترمز یا Elvator brake system مجموعهای از قطعات آسانسور است که از افزایش سرعت بیش از حد کابین پیشگیری میکند. این سیستم علاوه بر پیشگیری از افزایش غیرمجاز سرعت، امکان توقف کابین را به راحتی فراهم میکند. ترمز آسانسور به طور کلی از دو بخش ایمنی و اضطراری تشکیل شده است که هر یک در موقعیت خود فعال میشوند.
این سیستم از اجزای مختلفی چون گاورنر، پاراشوت، کنتاکتها و … تشکیل شده است که کنار همدیگر ایمنی کابین و مسافران را تامین میکنند. گاورنر به عنوان قطعه الکترومکانیکی نقش ترمز ایمنی را ایفا میکند و همراه با سایر اجزا سبب توقف کابین در طبقات میشود. پاراشوت که به عنوان ترمز اضطراری شناخته میشود بخش دیگر سیستم ترمز است که هنگام افزایش سرعت بیش از حد استاندارد فعال میشود.
اجزای ترمز آسانسور
گفتیم که سیستم ترمز آسانسور خود از دو بخش پاراشوت و گاورنر تشکیل شده است که هر یک دارای اجزا و وظایف جداگانه هستند. گاورنر به عنوان یک الکترومکانیکی، دارای فلکه است که سیم بکسل روی آن قرار میگیرد. پاراشوت نیز دارای یک بدنه اصلی است که قطعات و اجزای مختلفی را کنار هم نگه میدارد. به طور کلی اجزا و بخشهای مختلف این سیستم مهم و کاربردی آسانسور شامل موارد ذیل هستند:
- کنتاکتهای ایمنی
- اهرم فرمان
- فنرهای نگهدارنده
- مکانیزم ترمز
- فکهای اصطکاکی
- فنرهای استهلاک انرژی
- سیم بکسل
عملکرد سیستم ترمز آسانسور
نحوه عملکرد ترمز آسانسور و پاراشوت جای سوال دارد و آگاهی از آن خالی از لطف نیست. وظیفه گاورنر به عنوان ترمز کابین آسانسور مشخص است و کابین را هنگام نیاز در طبقات مختلف متوقف میکند. این فرایند به کمک تابلو فرمان، سنسورها، موتور و در نهایت گاورنر انجام میشود. اما در مواقع قطع برق و یا پاره شدن سیم بکسل، برای توقف اضطراری و پیشگیری از حادثه به سیستم پاراشوت نیاز است.
به طور معمول کابین آسانسور با سرعت متوسط یک متر بر ثانیه حرکت میکند و در صورت افزایش سرعت، پاراشوت فعال میشود. به طور معمول پاراشوت توسط گاورنر فعال شده و روی ریلهای کابین یا وزنه تعادل موجود قفل میشود. با قفل شدن پاراشوت روی ریل راهنما، حرکت آسانسور متوقف شده و خطری نسافران را تهدید نمیکند.
انواع ترمز آسانسور
سیستم ترمز آسانسور اگرچه در نهایت به توقف کابین منجر میشود اما انواع مختلفی دارد که هر یک روش کار خاصی دارند. انواع سیستم ترمز آسانسور شامل موارد ذیل هستند:
ترمز مکانیکی
ترمزهای مکانیکی آسانسور که معمولا از نوع گیرهای هستند، روی ریل نصب میشوند. در وضعیت عادی این نوع ترمز به کمک فنرها فعال هستند و به ریلها چسبیدهاند. در حالی که هنگام حرکت آسانسور از طریق تاثیر نیروی الکترومغناطیسی روی فنرها، ترمزها آزاد شده و کابین حرکت میکند. در وضعیت اضطراری نیز نیروی الکترومعناطیسی از بین رفته و فنرها ترمزها فعال میکنند.
ترمز الکترومغناطیسی
این ترمز همانطور که مشخص است توسط میدان مغناطیسی کنترل میشود. بدین صورت که هنگام حرکت آسانسور، جریان الکتریکی درون سیم پیچها میدان مغناطیسی به وجود میآورد که سبب باز ماندن ترمزها میشود. در مواقع اضطراری نیز و قطع برق، میدان مغناطیسی قطع شده و ترمزها به حالت فعال درمیآیند.
ترمز هیدرولیکی
این نوع ترمز آسانسور به وسیله فشار مایعات کار کرده و از وقوع حوادث پیشگیری میکند. بدین صورت که در هنگام قطع برق و افت فشار مایع مخصوص، سیستم هیدرولیکی ترمزها را فعال میکند.
ترمز دینامیکی
سیستم دینامیکی به وسیله مقاومتهای الکتریکی و همچنین دینامیک موتور سرعت کابین را کنترل میکند. بدین صورت که کنترلرها به کمک مقاومتهای الکتریکی سرعت موتور را کاهش میدهند. همچنین در شرایط اضطراری، بعد از کاهش سرعت ترمزهای الکترومغناطیسی یا مکانیکی وارد عمل میشوند تا کابین کاملا متوقف شود.
انواع پاراشوت
امروزه که آسانسورهای مختلف با سرعت و عملکرد بالا تولید شدهاند، به انواع مختلف پاراشوت برای حفظ ایمنی نیاز است. در واقع ترمز اضطراری دارای انواع مختلف با عملکردهای گوناگون است که شامل آنی، تدریجی و ضربه گیر هستند.
پاراشوت با عملکرد لحظهای ( آنی )
این نوع ترمز اضطراری همانطور که از نامش پیداست به صورت لحظهای و به سرعت واکنش نشان میدهد. پاراشوتهای لحظهای در دو نوع غلطکی و شانهای تولید میشوند و عملکرد آنها بدین صورت است که فکها با سرعت با ریلها ارتباط گرفته و در لحظه کابین را متوقف میکنند.
پاراشوت ضربه گیر
به طور معمول شدت ترمز اضطراری بالاست و پاراشوت ضربه گیر شدت ضربه را کاهش میدهد. این سیستم ترمز اضطراری نیروی وارده به کابین و مسافران را در هنگام توقف کم میکند.
پاراشوت با عملکرد تدریجی
این نوع پاراشوت عملکرد تدریجی و ملایمی دارد، بدین صورت که به آرامی فکها روی ریل قرار میگیرند. در پاراشوتهای تدریجی سرعت آسانسور به آرامی کاهش یافته و اثر نیروی وارد به کابین و مسافران کمتر خواهد بود.
مقررات و استانداردهای ترمز آسانسور
با توجه به اینکه آسانسورها با امنیت انسانها سروکار دارند، استانداردها و قوانین خاصی برای ترمز ایمنی و اضطراری این سیستمها تنظیم شده است. مطابق قوانین ملی آسانسور، هر کابین باید دارای پاراشوت باشد تا در مواقع لازم و افزایش سرعت کابین در جهت پایین فعال شود. دیگر قوانین مهم مربوط به سیستم ترمز آسانسور شامل موارد ذیل هستند:
- ترمز آسانسور به وسیله فنرهای فشاری و یا نیروی وزن کار کند.
- باید آسانسور به حداقل دو سیستم ترمز غیرالکتریکی مستقل مجهز باشد تا در مواقع اضطراری پاسخ مناسب ایجاد شود.
- پاراشوتها نباید به وسیله برق، هیدرولیک و نیروی پنوماتیک فعال شوند.
- حداقل سرعت عملکرد گاورنر ۱۱۵٪ سرعت نامی و سرعت حداکثری آن در انواع پاراشوتها متفاوت است.
سخن پایانی
سیستم ترمز از سیستمهای اصلی و ضروری آسانسور است که امنیت مسافران و کابین را فراهم میکند. به همین دلیل این مطلب از اولیفت را به معرفی سیستم ترمز آسانسور، انواع و عملکرد آنها اختصاص دادیم. به منظور ایجاد ایمنی مطلوب بهتر است از افراد متخصص برای نصب، راه اندازی و تعمیر این سیستم بهره گرفت. در همین راستا اولیفت به عنوان دپارتمان تخصصی آسانسور و پله برقی آماده خدمت رسانی به کاربران است.
